STALOWA Akademia Sztuki - Graficzne opakowania płyt muzycznych

STALOWA Akademia Sztuki - Graficzne opakowania płyt muzycznych

Wydarzenia

09 stycznia 2019

Poleć znajomemu

WIĘCEJ O WYDARZENIU

GRAFIKA OPAKOWAŃ PŁYT MUZYCZNYCH - wykład otwarty, godz. 19:00
Prowadzącym wykład będzie Jerzy Brukwicki.

 

Opakować muzykę. Zadanie niemożliwe. Ale czy do końca? Pakuje się przecież płyty, na których została ona zapisana, utrwalona. Płyty gramofonowe pojawiły się na początku XX wieku. I to dla nich trzeba było zaprojektować opakowania chroniące je przed różnego rodzaju zarysowaniami, uszkodzeniami. Wymyślono papierową, kwadratową kopertę 30 x 30 cm. Szybko zorientowano się, że okładki mogą znakomicie promować i komentować nagraną na płycie muzykę; zwracać uwagę, zachęcać do jej zakupu.    

Graficzne zasady projektowania płytowych obwolut ustalił w latach 40. Alex Steinweiss, Amerykanin o polskich korzeniach, szef artystyczny wytwórni Columbia Records.  Zaprojektował wiele znakomitych, atrakcyjnych wizualnie okładek „czarnych krążków” z muzyką poważną, rozrywkową, jazzową.

Dobrze zaprojektowana, nieszablonowa i sugestywna okładka płyty muzycznej urzeczywistnia dźwiękowy świat przeżyć i emocji, określa jego klimat, wielobarwność, dramaturgię i ekspresję. Bardzo często staje się czymś więcej niż tylko praktycznym, efektownym opakowaniem; dzięki grafice, fotografii tworzy intrygujący obraz otaczającej nas realności.

W Polsce czas bliskiej współpracy grafików, fotografów z muzykami i wydawcami płyt rozpoczął się na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku. Okładki – o nieprzemijającej wartości artystycznej, które stały się znakami rozpoznawalnymi muzyków i zespołów - projektowali m.in. Waldemar Świerzy, Rosław Szaybo, Stanisław Zagórski, Wojciech Zamecznik, Marek Karewicz, Jan Sawka, Stanisław Żakowski; w latach późniejszych: Maciej Buszewicz, Lech Majewski, Edward Lutczyn, Wojciech Grzymała, Andrzej Gosik, Jarosław Koziara, Andrzej Tyszko, Jacek Staniszewski, a ostatnio Katarzyna Fortuna, Justyna Kosińska, Olka Osadzińska, Beata Śliwińska, Maciej Grochot, Jędrzej Guzik, Mateusz Holak, Grzegorz Piwnicki, Grzegorz Kozera, Paweł Wroniszewski. Kilku z nich zrobiło światowe kariery; tworzyli okładki płyt Duka Ellingtona, Milesa Davisa, Leonarda Cohena, Elthona Johna, Arethy Franklin, Roberty Flack, Cher, Simona & Garfunkela, Janis Joplin, Carlosa Santany, Billy’ego Cobhama, zespołów: Modern Jazz Quartet, Cream, Judas Priest, Chicago, The Clash, Velvet Unterground,

Warto pamiętać, że urzekające, ekspresyjne okładki tworzyli też sami muzycy. Dla „Armii” wymyślał je Tomasz Budzyński, dla „Izraela” Roberet Brylewski, dla „Dezertera” Krzysztof Grabowski. Czarno-białe, ukośne pasy Grzegorza Ciechowskiego i Andrzeja Ludewa gwarantowały natychmiastową rozpoznawalność zespołu „Republika”. Okładki, które zaprojektował Czesław Niemen stały się istotnym, ekscytującym rozdziałem jego artystycznego dorobku.

Przez wiele lat sztuka projektowania okładek płytowych była w Polsce przestrzenią wolności, sferą wyjątkowych oraz niebanalnych wizji i pomysłów plastycznych. Niecodziennym pomysłem było wydanie w roku 1984 i 1987 dziewięciu obiektów autorskich składających się z płyt i artystycznych kopert – unikatowych dzieł wizualnych,  wykonanych metodą „hand made”. Inicjatorem przedsięwzięcia – ewenementu w skali światowej - był Andrzej Mitan, a wydawcą - niezależne wydawnictwo fonograficzne, działające w ramach  warszawskiego Klubu Muzyki Nowej Remont. Autorami tych wyjątkowych okładek byli: Włodzimierz Borowski, Jarosław Kozłowski, Edward Krasiński, Tadeusz Rolke, Cezary Staniszewski, Andrzej Szewczyk i Ryszard Winiarski, a twórcami muzyki: Andrzej Bieżan, Janusz Dziubak, Krzysztof Knittel, Wojciech Konikiewicz, Jarosław Kozłowski, Helmut Nadolski, Włodzimierz Pawlik, Zdzisław Piernik, Andrzej Przybielski, Tadeusz Sudnik.  

Okładki płyt stały się dziełami sztuki trafiającymi do niebywałej ilości fanów muzyki. Coraz częściej wystawy okładek płytowych zobaczyć można w najważniejszych galeriach i muzeach sztuki współczesnej.