O WYSTAWIE

Strajk – według „Słownika wyrazów obcych" (PWN, Warszawa 1999) – to: zbiorowe, dobrowolne zaprzestanie na pewien okres pracy przez pracowników jednego lub wielu zakładów, będące formą walki o zrealizowanie ich żądań ekonomicznych lub politycznych.
Lata 70. ubiegłego wieku – dziesięciolecie rządów Gierka i jego ekipy – kończył głęboki kryzys struktur władzy i gospodarki, społeczne rozgoryczenie i brak perspektyw na godne życie. Brakowało żywności, mieszkań, przysłowiowego „papieru toaletowego i sznurka do snopowiązałek". Wszystkiego.
1 lipca 1980 roku rząd wprowadził podwyżkę cen żywności. W kraju zaczęły wybuchać strajki. Szczególne miejsce w organizacji robotniczych buntów i ich natężeniu zajęła Lubelszczyzna. Od 8 do 24 lipca w Lublinie i regionie strajkowało ponad 50 tysięcy osób w 150 zakładach pracy. Władza zmuszona została do powołania komisji rządowej do rozpatrywania postulatów zgłoszonych przez lubelskich robotników i do podpisywania, po raz pierwszy w historii PRL, porozumień ze strajkującymi.
14 sierpnia 1980 roku rozpoczął się strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, który błyskawicznie podjęto w stoczniach i fabrykach Gdyni, Szczecina, Elbląga, Słupska, a następnie i innych miejscach w kraju. Oprócz żądań ekonomicznych, związanych z poprawą warunków życia, domagano się wolnych związków zawodowych. Toczyła się znacząca, rozważna gra o przyszłość kraju. Gra, którą wygrali robotnicy. Powstał niezależny, samorządny związek zawodowy SOLIDARNOŚĆ, narodził się spontaniczny ruch społeczny, który doprowadził do zmian ustrojowych i demokratyzacji życia publicznego.
Strajki latem 1980 roku zmieniły bieg dziejów Polski.
Istotą działań artystycznych tamtego czasu było komentowanie robotniczych i rolniczych strajków i protestów, interpretowanie istniejących w przestrzeni społecznej ograniczeń, zła, niesprawiedliwości, prześladowań. Sztuka odzwierciedlała znaczenie sprzeciwu wobec panującego reżimu, występujących wynaturzeń, rozbudowanych ograniczeń wolności i niezależności. Pomagała w zrozumieniu zachodzących zmian, inspirowała do kolejnych przemian, uświadamiała, że o wolność i dobro trzeba walczyć każdego dnia. Artyści zwracali uwagę na społeczne problemy, niepokoje i rozterki, polityczną rzeczywistość; dokumentowali polską drogę do wolności, podkreślali znaczenie i konieczność dialogu.
Wystawa STRAJK! przypomina, że narodziny „Solidarności" poprzedzały Czerwiec '56, Marzec '68, Grudzień '70, Czerwiec '76, które wywołały nie tylko procesy przeobrażeń ustrojowych i społecznych, ale również przeobraziły warunki życia Polek i Polaków; spowodowały, że ludzkie działania ponownie stały się odzwierciedleniem myśli, emocji, marzeń i przekonań.

Kurator wystawy Jerzy Brukwicki